Dertigduizend kubieke meter slib wordt momenteel verwijderd uit het Wylerbergmeer in Beek. De rottende smurrie ligt met name in het midden van het meer en is de bron voor telkens terugkerende blauwalg. Met het wegnemen van de oorzaak hoopt eigenaar Leisurelands dat de recreatieplas voortaan van blauwalg verschoond blijft.

Aanvankelijk had Leisurelands de vrijkomende bagger willen opslaan achter een damwand in het meer zelf, maar dat stuitte op fel en succesvol verzet van stichting Monument en Landschap Berg en Dal, het IVN, Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort en Vogelwerkgroep Rijk van Nijmegen. In een mediationtraject onder leiding van het Waterschap is de uiteindelijke oplossing uit de bus gekomen.

Depot

Het slib wordt nu vanaf de baggermachine via een honderden meters lange pijpleiding naar een depot verderop gepompt. Dat is tijdelijk met dijkjes omzoomd om de natte substantie op haar plek te houden en ligt op vijf hectare agrarische grond van de Duitse boer Janssen. Omgevingsmanager Tom Bastiaansen van Van den Biggelaar Grond- en Waterbouw zegt tijdens een rondleiding: “De laatste keer dat het Wylerbergmeer is uitgebaggerd was in de jaren zestig. Ook toen is het slib afgevoerd naar Janssen, de vader van de huidige boer.” De bagger bestaat voor 75 procent uit water en 25 procent uit slib; in het depot kan het tot vaste massa inklinken. Bastiaansen: “Daarna is het aan de boer wat hij met de grond doet.”

Verloren seizoen

Eigenaar Leisurelands zegt bij monde van projectleider Adriaan van der Linden dat het meer al sinds 4 juli 2018 dicht is voor recreanten. Blauwalg was de spelbreker. “We hadden afgelopen winter al willen beginnen met baggeren, maar door de bezwaren kon dit niet. Monument en Landschap heeft gepleit voor een duurzame oplossing en behoud van het historische landschapsbeeld in overleg met de gemeente om een haalbaar alternatief na te streven en zijn ook in gesprek gegaan met boer Janssen en zo mede de weg bereid naar de gekozen oplossing. Nu hebben recreanten weliswaar een verloren seizoen wat betreft het Wylerbergmeer, maar dat hadden ze ook gehad als er opnieuw blauwalg was geweest waar ze ziek van worden. De meeste mensen snappen ook wel dat dit beter is.” Garanderen dat er geen blauwalg meer ontstaat, kan Bastiaansen noch Van der Linden. “We hopen er nu voor langere termijn van verlost te zijn.” Een sonarbootje heeft voor aanvang van de werkzaamheden de meerbodem gescand. Daarbij is gebleken dat de sliblaag vooral in het midden ligt en in een halve eeuw tijd een halve meter tot een meter dik is geworden. Een stofzuiger spuit het slib onder hoge druk los, zuigt het meteen weer op en verpompt het naar het bouwland naast de Querdamm. De machinist weet via een scherm exact waar hij moet zijn.

 Kwel en regen

Het Wylerbergmeer krijgt sinds de jaren tachtig -toen het werd afgesloten van andere bronnen- slechts op twee manieren ‘nieuwe’ voorraad: van kwelwater via de zijkanten en van regenbuien. Van der Linden: “We moeten zien hoe het meer zich herstelt van deze baggerperiode. Wanneer het waterpeil te laag wordt, moeten we zien hoe we het gaan aanvullen.”

Stichting Monument en Landschap heeft ideeën om waterbronnen zoals de Filosofenbeek of hemelwaterafvoer weer aan te laten sluiten zodat er een gezonder en natuurlijker evenwicht ontstaat. Ook zoekt M&L naar vergroting van de kwel door het aantappen van het grondwater. Er ontstaat dan een betere doorspoeling en temperatuur om blauwalg tegen te gaan. De aannemer houdt de komende periode op verzoek van M&L bij hoeveel water er in en uitstroomt. Op een vraag van het IVN wat er gebeurt wanneer de baggeraar door de kleibodem van het Wylerbergmeer stoot, zegt Leisurelands: “Dan stroomt er volop kwelwater het meer in. Maar je weet niet wat de effecten daarvan voor water in de omgeving kunnen zijn.”

De baggeraar is in totaal zo’n zes weken bezig. Leisurelands rekent ermee dat op 1 september de klus compleet geklaard is. Van der Linden bevestigt dat dit project begroot is op 500.000 euro.

Henk Verhagen